lipu lili pona

Gramatyka

toki pona nie ma czasów, rodzajów ani liczby gramatycznej.

Podstawowe partykuły

li występuje przed orzeczeniem/ami (chyba, że podmiot to samo mi lub sina):

ona li pona. = Ono jest dobre.

mi tawa. = Ja idę.

soweli li moku li lape. = Zwierzęta jedzą i śpią.

e występuje przed dopełnieniami:

mi moku e telo. = Ja piję wodę.

ona li lukin e mi e sina. = Oni patrzą na mnie i ciebie.

en dzieli podmioty:

mi en sina li toki. = Ja i ty mówimy.

soweli en kala en waso li pona. = Zwierzęta, ryby i ptaki są dobre.

taso używamy na początku zdania, by powiedzieć “Ale...”

mi wile e moku. taso sina jo e ona. = Ja chcę jedzenie, ale ty je masz.

Przyimki znajdują się przed ich wyrazami

mi lon tomo. = Jestem w pokoju/domu.

mi toki kepeken ilo. = Mówię za pomocą narzędzia.

ona li pana e moku tawa soweli. = Ona dała jedzenie zwierzęciu.

sina sama mama sina. = Jesteś podobny do swojej matki.

mi pilin pona tan ni. = Czuję się dobrze z tego powodu.

Nie ma zdań złożonych

Zamiast tego używamy ni:, aby łączyć zdania:

mi wile e ni: sina pana e sona tawa mi. = Chcę, żebyś mnie uczyła. (Ja chcę tego: ty mnie uczysz.)

ona li kute tan ni: sina toki. = Słuchają, bo mówisz. (Słuchają z tego powodu: ty mówisz.)

Modyfikatory znajdują się po tym, co opisują

soweli lili = małe zwierzę

ona li sitelen pona. = Ona pisze dobrze.

ma tomo = ląd domów (miasto)

tomo jan = dom osoby

nimi mi = moje imię

pi grupuje modyfikatory

[tomo telo] nasa = [pokój wodny] szalony (szalona łazienka)

tomo pi [telo nasa] = pokój [wody szalonej (alkoholu)] (bar)

Czasowniki posiłkowe znajdują się przed właściwymi

mi ken toki. = Mogę mówić.

mi wile lape. = Chcę/muszę spać.

ona li awen tawa. = Ono nadal się rusza.

mi kama sona toki pona. = Uczę się mówić prosto/dobrze. (Uczę się języka toki pona.)

ona li lukin kama jo e ona. = On próbuje to dostać.

ala może negować słowa

ona li suli ala. = Ono nie jest duże/ważne.

mi sona ala. = Nie wiem./Nie rozumiem.

seme zastępuje nieznane słowo w pytaniu

ni li seme? = Co to jest?

toki! sina pilin seme? = Hej! Jak się czujesz? (Jak się masz?)

jan seme li lon? = Kto tam jest?

sina tan ma seme? = Skąd ty jesteś?

sina kama sona kepeken nasin seme? = Jak się nauczyłaś? (lit. używając jakiego sposobu?)

Pytania typu “tak-nie” mają formę “...[czas.] ala [czas.]?”

sina sona ala sona e toki pona? = Czy znasz język toki pona?

lub “...anu seme?”

sina sona e toki Inli anu seme? = Czy znasz język angielski?

Powtórzenie czasownika znaczy “tak”, a ala “nie”:

sona = tak (wiem to); ala = nie

o działa jako wołacz, znacznik rozkazu lub chęci

Wołacz:

jan Sonja o, sina pona. = Sonja, jesteś dobra.

Rozkazy:

o kama sona e toki pona. = Naucz się toki pony.

mi o tawa. = Chodźmy.

jan ale o kute! = Wszyscy, słuchajcie!

Chęci:

sijelo sina o kama pona. = Niech twoje ciało uzdrowieje (stanie się lepsze).

ale o pona. = Niech wszystko będzie dobrze.

Zdania z la dodają kontekstu

Czas lub miejsce:

tenpo suno ni la mi pali. = Dzisiaj pracuję.

tomo mi la mi lape. = W moim pokoju śpię.

Warunki:

sina pali la sina kama jo e mani. = Jeśli pracujesz, dostajesz pieniądze.

telo li kama tan sewi la mi tawa ala. = Jeśli woda przychodzi z nieba (pada), ja nie idę.