Consonants | Labial | Coronal | Dorsal | Vocales | Anterior | Posterior | |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Nasal | m | n | Cerrada | i | u | ||
Oclusiva | p | t | k | Media | e | o | |
Fricativa | s | Abierta | a | ||||
Aproximante | w | l | j |
|
[énfasis]
color
mucho, muy
superior, santo
reptil, anfibio
grupo
número
cuerpo
no, nada
escuchar, oído
extraño, raro
círculo
cazar, buscar
[contexto]
camino, manera
nuevo
todo
dormir
montaña, nariz
tú, usted(es)
bajo
azul, verde
este, eso
cara, muro
diferente
cabeza, dirigir
nombre, palabra
foto, escribir
o
ropa, cubrir
pierna, pie
saber, conocer
mantener
frío
[deseo/mandato]
animal
[objeto directo]
[predicado]
amar, respetar
grande
[y]
pequeño
él/ella/ellos/ellas
sol, luz
tienda, comerciar
línea
empezar, abrir
superficie
cosa
papel, libro
roto
dulce, lindo
mal
rojo
hacer, trabajar
de, por
instrumento
en, cierto
palo, barra
pero; solo
interior
mano, brazo
pan, grano
ir, mover; a
sucio, basura
ver, ojo
dar
agua, líquido
persona
agujero, hueco
[reagrupador]
hora, tiempo
amarillo
tierra
corazón, sentir
hablar, idioma
tener
padre, madre
oscuro, negro
casa, edificio
pez
dinero
fin, terminar
dos
soñar, sonido
mujer
insecto
sexo
venir, llegar
yo, mí, nosotros
lado
boca
planta
hombre
caja
luchar, guerra
poder; posible
comer, comida
bueno, simple
blanco
usando
muerto, matar
(libro de toki pona)
uno
fruta
posterior
mismo; como
pájaro
duro, piedra
[ruido animal]
caliente, fuego
fuerte, energía
pasta, polvo
luna, estrella
capa, piel
lejos
aire, esencia
entretenido
[qué]
querer, necesitar
* las palabras pueden tener más definiciones o categorías gramaticales que las mencionadas
toki pona no marca tiempo, género o número.
li introduce el/los predicado(s) (excepto después de solo mi o sina como sujeto):
ona li pona. = Es bueno.
mi tawa. = Yo voy.
soweli li moku li lape. = Animales comen y duermen.
e marca objetos directos:
mi moku e telo. = Bebo agua.
ona li lukin e mi e sina. = Nos miran a mí y a ti.
en introduce nuevos sujetos:
mi en sina li toki. = Tú y yo hablamos.
soweli en kala en waso li pona. = Animales, peces y pájaros son buenos.
Se usa taso al comienzo de la oración para significar “Pero, ...”:
mi wile e moku. taso sina jo e ona. = Quiero la comida, pero la tienes.
mi lon tomo. = Estoy en la casa.
mi toki kepeken ilo. = Hablo usando el instrumento.
ona li pana e moku tawa soweli. = Le dio comidaal animal.
sina sama mama sina. = Eres como tus padres.
mi pilin pona tan ni. = Me siento bien por eso.
Se usa ni: para unir las cláusulas:
mi wile e ni: sina pana e sona tawa mi. = Quiero que me enseñes.
ona li kute tan ni: sina toki. = Escuchan porque hablas. (lit. Escuchan por esto: tú hablas.)
soweli lili = animal pequeño
ona li sitelen pona. = Ella escribe bien.
ma tomo = tierra de casas (ciudad)
tomo jan = la casa de una persona
nimi mi = mi nombre
[tomo telo] nasa = edificio loco de agua (baño loco)
tomo pi [telo nasa] = edificio de agua loca (el bar)
mi ken toki. = Puedo hablar.
mi wile lape. = Quiero/Necesito dormir.
ona li awen tawa. = Sigue yendo.
mi kama sona toki pona. = Estoy aprendiendo a hablar bien/simplemente. (Estoy aprendiendo a hablar el toki pona.)
ona li lukin kama jo e ona. = Trata de obtenerlo.
ona li suli ala. = No es grande/importante.
mi sona ala. = No sé/entiendo.
ni li seme? = ¿Qué es eso?
toki! sina pilin seme? = ¡Hola! ¿Cómo estás?
jan seme li lon? = ¿Quién está aquí?
sina tan ma seme? = ¿De dónde eres?
sina kama sona kepeken nasin seme? = ¿Cómo aprendiste? (lit. ...usando qué método?)
sina sona ala sona e toki pona? = ¿Sabes toki pona?
sina sona e toki Epanja anu seme? = ¿Sabes español?
Repita el verbo para decir sí o diga ala para no:
sona = sí (lo sé); ala = no
Vocativo:
jan Sonja o, sina pona. = Sonja, eres buena.
Mandatos:
o kama sona e toki pona. = Aprendan toki pona.
mi o tawa. = Vámonos.
jan ale o kute! = ¡Escuchen todos!
Deseos:
sijelo sina o kama pona. = Que tu cuerpo mejore.
ale o pona. = Que todo sea bueno.
La hora o la ubicación:
tenpo suno ni la mi pali = Hoy trabajo.
tomo mi la mi lape = En mi cuarto, duermo.
Cláusulas con si:
sina pali la sina kama jo e mani. = Si trabajas, obtendrás dinero.
telo li kama tan sewi la mi tawa ala. = Si agua viene del cielo (está lloviendo), no iré.