lipu lili pona

Dilbilgisi

Toki Pona, zaman, cinsiyet ve sayıyı belirtmez.

Basit Edatlar

li, yeni yüklem(ler)i tanıtır. (eğer mi yada sina'dan sonra geliyor ise kullanılmaz):

ona li pona = O iyi.

mi tawa. = Gidiyorum.

soweli li moku li lape. = Hayvanlar yer ve uyur.

e dolaysız nesneleri belirler.

mi moku e telo. = Su içiyorum.

ona li lukin e mi e sina. = Bana ve sana bakıyorlar.

en yeni özneleri gösterir:

mi en sina li toki. = Ben ve sen konuşuyoruz.

soweli en kala en waso li pona. = Hayvanlar, balıklar, ve kuşlar iyi.

taso "Ama, ..." anlamına gelmek için cümlenin başına konulur.

mi wile e moku. taso sina jo e ona. = Yemeği istiyorum ama sende.

İlgeçler tümleçlerinden önce gelir.

mi lon tomo. = Odadayım/Evdeyim.

mi toki kepeken ilo. = Aleti kullanırken konuşurum.

ona li pana e moku tawa soweli. = Hayvana yemek verdi.

sina sama mama sina. = Ebeveynlerin gibisin.

mi pilin pona tan ni. = Onun sayesinde iyi hissediyorum.

Önermeler birbirine sığmaz

ni: önermeleri birbirine bağlamak yerine kullanılabilir:

mi wile e ni: sina pana e sona tawa mi. = Bana öğretmeni istiyorum. (Şunu istiyorum: bana öğret)

ona li kute tan ni: sina toki. = Dinliyorlar, çünkü konuşuyorsun. (Şunun yüzünden dinliyorlar: konuşuyorsun.)

Bütün niteleyen sözcüler neyi açıkladıklarından sonra gelir.

soweli lili = küçük hayvan

ona li sitelen pona. = O iyi yazar.

ma tomo = ev yeri (şehir)

tomo jan = birinin evi

nimi mi = benim adım

pi niteleyen sözcükleri yeniden gruplar

[tomo telo] nasa = delice [su odası] (deli tuvalet)

tomo pi [telo nasa] = [delice su] (alkol) odası (bar)

Yardımcı fiiller, fiillerden önce gelir.

mi ken toki. = Konuşabilirim.

mi wile lape. = Uyumak istiyorum/Uyumam gerek.

ona li awen tawa. = İlerliyor.

mi kama sona toki pona. = İyi/basit konuşmayı öğreniyorum. (toki pona konuşmayı öğreniyorum.)

ona li lukin kama jo e ona. = Onu almaya çalışıyor.

ala olumsuzluk katmak için kullanılır.

ona li suli ala. = Büyük/önemli değil.

mi sona ala. = Anlayamadım./Bilmiyorum.

seme cümlede bilinmeyen bilginin yerine geçer

ni li seme? = Bu ne?

toki! sina pilin seme? = Merhaba! Nasıl hissediyorsun? (Nasılsın?)

jan seme li lon? = Kim burada?

sina tan ma seme? = Nerelisin?

sina kama sona kepeken nasin seme? = Nasıl öğrendin? (...hangi metodla?)

Evet-Hayır soruları “...[fiil] ala [fiil]?” şeklinde oluşur.

sina sona ala sona e toki pona? = Toki Pona biliyor musun?

ya da “...anu seme?”

sina sona e toki Inli anu seme? = İngilizce biliyor musun?

Evet demek için fiili tekrar edin yada hayır demek için ala deyin.

sona = evet (Biliyorum); ala = hayır

o, seslenme, dilek ve emir için kullanılır

Seslenme:

jan Sonja o, sina pona. = Sonja, sen iyisin.

Emirler:

o kama sona e toki pona. = Toki Pona öğren.

mi o tawa. = Hadi gidelim.

jan ale o kute! = Herkes dinlesin!

Dilekler:

sijelo sina o kama pona. = Umarım vücudun daha iyi olur.

ale o pona. = Umarım her şey güzel olur.

la ifadeleri bağlam katar

Zaman yada konum:

tenpo suno ni la mi pali. = Bugün, çalışıyorum.

tomo mi la mi lape. = Odamda, uyuyorum.

Eğer önermeleri:

sina pali la sina kama jo e mani. = Çalışırsan, para alırsın.

telo li kama tan sewi la mi tawa ala. = Eğer su yukarıdan geliyorsa (yağıyorsa), gelmeyeceğim.