lipu lili pona

Grammatica

In toki pona worden werkwoordstijd, geslacht, en enkelvoud/meervoud niet aangegeven.

Basispartikels

li introduceert een predicaat/gezegde (behalve na een onderwerp dat alleen bestaat uit mi of sina):

ona li pona = Het is goed.

mi tawa. = Ik ga.

soweli li moku li lape. = Dieren eten en slapen.

e geeft een lijdend voorwerpen aan:

mi moku e telo. = Ik drink water.

ona li lukin e mi e sina. = Ze kijken naar mij en naar jou.

en introduceert een nieuw onderwerp:

mi en sina li toki. = Jij en ik praten.

soweli en kala en waso li pona. = Zoogdieren, vissen en vogels zijn goed.

taso wordt aan het begin van een zin gebruikt voor “Maar, ...”:

mi wile e moku. taso sina jo e ona. = Ik wil het voedsel, maar jij hebt het.

Voorzetsels komen voor het element waar ze bij horen

mi lon tomo. = Ik ben in de kamer/Ik ben bij het huis.

mi toki kepeken ilo. = Ik praat met het apparaat/door middel van het instrument.

ona li pana e moku tawa soweli. = Ze gaf eten aan het dier.

sina sama mama sina. = Je bent zoals je ouders.

mi pilin pona tan ni. = Ik voel me goed daardoor.

Zinsdelen in andere zinsdelen zijn niet toegestaan

ni: kan worden gebruikt om bijzinnen te verbinden:

mi wile e ni: sina pana e sona tawa mi. = Ik wil dat je me onderwijst. (Ik wil dit: jij onderwijst mij.)

ona li kute tan ni: sina toki. = Ze luisteren omdat jij praat. (Ze luisteren vanwege dit: jij praat.)

Alle omschrijvende woorden komen na het woord dat ze omschrijven

soweli lili = klein dier

ona li sitelen pona. = Ze schrijft goed.

ma tomo = land van huizen (stad)

tomo jan = iemands huis

nimi mi = mijn naam

pi verandert de groepering van omschrijvende woorden

[tomo telo] nasa = rare [water-kamer] (een rare badkamer)

tomo pi [telo nasa] = [raar water (alcohol)]-kamer (een bar)

Pre-werkwoorden (hulpwerkwoorden) komen voor het werkwoord

mi ken toki. = Ik kan praten.

mi wile lape. = Ik wil/moet slapen.

ona li awen tawa. = Het blijft gaan.

mi kama sona toki pona. = Ik leer om goed/simpel te praten. (Ik leer toki pona spreken.)

ona li lukin kama jo e ona. = Hij probeert het te bemachtigen.

ala kan worden gebruikt voor ontkenning

ona li suli ala. = Het is niet groot/belangrijk.

mi sona ala. = Ik weet/begrijp het niet.

seme komt in de plaats van onbekende informatie in een vraag

ni li seme? = Wat is dit?

toki! sina pilin seme? = Hallo! Hoe voel je je? (Hoe gaat het?)

jan seme li lon? = Wie is er?

sina tan ma seme? = Van welk land ben jij?

sina kama sona kepeken nasin seme? = Hoe heb je het geleerd? (lett. ...met welke manier?)

Ja-neevragen worden gemaakt met “...[verb] ala [verb]?”

sina sona ala sona e toki pona? = Ken je toki pona?

of met “...anu seme?”

sina sona e toki Netelan anu seme? = Ken je Nederlands?

Herhaal het werkwoord om ja te zeggen, of zeg ala voor nee:

sona = ja (ik ken het); ala = nee

o is voor vocatief, wensen, and bevelen

Vocatief:

jan Sonja o, sina pona. = Sonja, jij bent goed.

Bevelen:

o kama sona e toki pona. = Leer toki pona.

mi o tawa. = Laten we gaan.

jan ale o kute! = Luister, iedereen!

Wensen:

sijelo sina o kama pona. = Moge jouw lichaam beter worden.

ale o pona. = Moge alles goed zijn.

la-zinsdelen geven context aan

Tijd of plaats:

tenpo suno ni la mi pali. = Vandaag, werk ik.

tomo mi la mi lape. = In mijn kamer, slaap ik.

Als-zinsdelen:

sina pali la sina kama jo e mani. = Als je werkt, krijg je geld.

telo li kama tan sewi la mi tawa ala. = Als water uit de lucht komt (als het regent), ga ik niet.